Ο Άγιος Κωνσταντίνος, ένα όμορφο χωριό της επαρχίας Λεμεσού,  είναι χτισμένο στη νότια πλαγιά της Παπούτσας, σε υψόμετρο 767 μέτρα  με υπέροχη θέα.

Πρόκειται για ένα χωριό που απλώνεται στην αγκαλιά της άγριας βλάστησης,  ενός τοπίου με κυρίαρχο το λάδανο, το ασπάλαθο και μερικά πεύκα.  Ξεχωρίζουν, επίσης, οι αμπελώνες, στους οποίους καλλιεργούνται σταφύλια κυρίως για την παραγωγή της τοπικής εκλεκτής κουμανταρίας.       

Ιστορικά στοιχεία
Η ιστορική διαδρομή του χωριού Αγίου Κωνσταντίνου παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ας γνωρίσουμε, όμως, καλύτερα, την ιστορία του χωριού μέσα από στοιχεία βασισμένα στην «Ιστορική αναδρομή από το χθες στο σήμερα»* του Πρωτ. Σάββα Μουλλωτού, καθώς και στη «Σύντομη ιστορική αναδρομή» του Πανίκου Δ. Χριστοφίδη. 

Η ευρύτερη περιοχή του Αγίου Κωνσταντίνου φαίνεται πως κατοικήθηκε από πολύ παλιά, όπως μαρτυρούν κατάλοιπα οικισμών. Οι πρώτοι αυτοί οικισμοί ήταν κτισμένοι βορειότερα από το σημερινό χωριό και βρίσκονταν στις τοποθεσίες: Τσίντιες, Λαρμαρκά, και Κλειωνέρατα. Οι κάτοικοι αυτών των οικισμών  ασχολούνταν με την καλλιέργεια αμπελιών και την εξόρυξη χαλκού. Υπάρχουν μάλιστα απομεινάρια χαλκού σε καμίνια στην τοποθεσία Φουντάνα ή αλλιώς Φοντάνα, ενώ στην τοποθεσία Μηλιάρη βρέθηκε ένα υδραγωγείο των ρωμαϊκών χρόνων. Οι πήλινες σωλήνες του υδραγωγείου ξεκινούσαν από τις πηγές στο Βρισάτζι και κατέληγαν στον οικισμό Μηλιάρη.

Ο Άγιος Κωνσταντίνος γνωρίζει μεγάλη ευημερία κατά τα βυζαντινά χρόνια. Ειδικότερα, η περίοδος ευημερίας διήρκησε από την εποχή του Μεγάλου Κωνσταντίνου μέχρι την κατάληψη της Κύπρου πρώτα από το Ριχάρδο το Λεοντόκαρδο και έπειτα από τον Γκυ ντε Λουζινιάν.

Πρέπει να αναφερθεί πως την περίοδο των αραβικών επιδρομών, την περίοδο ανάμεσα στην πρωτοβυζαντινή και στην κυρίως βυζαντινή περίοδο, οι κάτοικοι των πρώτων οικισμών μεταφέρθηκαν πιο κοντά στη σημερινή θέση του χωριού για να είναι πιο ασφαλείς. Ο Πανίκος Δ. Χριστοφίδης, εξηγεί: «οι εισβολές των Αράβων συνέτειναν στην πυκνότερη κατοίκηση της περιοχής στο χώρο που βρίσκεται σήμερα το χωριό, στην τοποθεσία Μιλιάρης όπου υπήρχαν σπιήλιοι για να κρυφτούν για να κρυφτούν και να γλυτώσουν και Βίκλας και στον οικισμό της Λατζερής στους πρόποδες της αετοφωλιάς».

Τα χρόνια που ακολούθησαν, από το 1191 μέχρι και το 1313, το χωριό ήταν φέουδο, το οποίο διοικείτο από τους Ναΐτες. Αργότερα, με εντολή του Πάπα Κλήμη του Ε΄,  μετά από αίτημα των κατοίκων, αφαιρείται η εξουσία από τους Ναΐτες και παραχωρούνται στο Τάγμα των Ιωαννιτών σαράντα επτά (47) χωριά.  Σύμφωνα με το διοικητικό διαχωρισμό του Τάγματος των Ιωαννιτών, ο Άγιος Κωνσταντίνος ήταν ένα από τα χωριά που ανήκαν στη Μεγάλη Κομμανδερία.

Αξιοσημείωτες είναι οι αναφορές στον Άγιο Κωνσταντίνο τόσο σε επίσημες εκθέσεις στα πρώτα χρόνια της Ενετοκρατίας όσο και σε ένα γαλλικό κείμενο του 1573 που γράφτηκε από τον Στέφανο Λουζινιανό.  Συγκεκριμένα, και στις δυο περιπτώσεις το χωριό αναφέρεται ως ένα από τα μεγαλύτερα χωριά του νησιού. Και προσθέτει ο Αρχιμανδρίτης  Κυπριανός για το χωριό την εποχή των Λουζινιανών, όπως διασώζει ο  Πρωτ. Σάββα Μουλλωτού, ότι ήταν «ένα από τα μεγάλα και πλέον πολυάριθμα χωριά της Κύπρου».

Μετά το 1571 όταν οι Τούρκοι κατέλαβαν το νησί, το χωριό ανήκε στο "καθηλλίκι" ή αλλίως διαμέρισμα της Λεμεσού. Συνέπειες της τουρκικής κατάκτησης ήταν σφαγές, λεηλασίες και καταστροφές σε ολόκληρο το νησί. Και το χωριό μας υπέστη σοβαρές καταστροφές με αποτέλεσμα να συρρικνωθεί στη σημερινή του τοποθεσία και ο αριθμός των κατοίκων να μειωθεί σημαντικά, όπως αναφέρεται και πιο κάτω. Ακόμη και σήμερα υπάρχουν σημάδια από αυτή την καταστροφή, συγκεκριμένα, ερείπια αρκετών σπιτιών στην περιοχή που πέρασαν οι κατακτητές.   

Κατά την Αγγλοκρατία, το χωριό άρχισε να «γνωρίζει κάποια ευημερία» και ταυτόχρονα ο αριθμός των κατοίκων αυξήθηκε. Την εποχή αυτή στο χωριό έγιναν και κάποια σημαντικά έργα, όπως η κατασκευή διαφόρων αρδευτικών έργων ανάμεσα τους και η κατασκευή περισσότερων από δέκα υδατοδεξαμενών. Επιπρόσθετα, κτίστηκαν νέα σπίτια στην περιοχή που σήμερα βρίσκεται το χωριό. Γενικά, την περίοδο αυτή παρατηρείται  άνοδος του βιοτικού επιπέδου. 

Σημαντική ήταν η συμβολή του χωριού στον αγώνα της ΕΟΚΑ κατά της αγγλικής αποικιοκρατίας αλλά και στους υπόλοιπους αγώνες της Κύπρου.   Ο Πανίκος Δ. Χριστοφίδη γράφει χαρακτηριστικά: «Οι Αη Κωνσταντινίτες συμμετείχαν ενεργά στους αγώνες του τόπου

Πληθυσμός-Ασχολίες

 Η πληθυσμιακή πορεία του χωρίου Αγίου Κωνσταντίνου παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Κατά τα χρόνια της Ενετοκρατίας, ο Άγιος Κωνσταντίνος  ήταν ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Κύπρου που είχαν περίπου 1000 νοικοκυριά. Στην Ιστορία Χρονολογική της Νήσου Κύπρου, ο Αρχιμανδρίτης Κυπριανός, αναφέρει τον Άγιο Κωνσταντίνο ως ένα από τα «πολυάνθρωπα» χωριά.  Το 1571, όταν οι Τούρκοι κατέλαβαν το νησί λεηλάτησαν πολλά μέρη του νησιού, από τα οποία και ο Άγιος Κωνσταντίνος. Ο Πρωτ. Σάββας Μουλλωτού, γράφει χαρακτηριστικά: «σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουμε εντοπίσει , κατά τη μαύρη αυτή περίοδο δείχνουν ότι υπέστη σχεδόν τον αφανισμό, άρχισε να συρρικνώνεται στο χώρο πάνω από το σημερινό υφιστάμενο χωριό… αφού από τα χίλια νοικοκυριά που είχε το 1580 έφτασε το 1825 να έχει μόνον 50 κατοίκους».  Από το 1881 έως και το 1973, όπως φαίνεται και στον πίνακα, ο αριθμός των κατοίκων αυξανόταν συνεχώς. Μετά το 1973, άρχισε η σταδιακή μείωση του πληθυσμού. 

Ονομασία 
Το όνομα του χωριού, Άγιος Κωνσταντίνος,  σύμφωνα με την παράδοση, φαίνεται πως υπήρχε από τα βυζαντινά χρόνια. Πάντως, το χωριό εκτός από την ονομασία Άγιος Κωνσταντίνος συναντάται και γραμμένο στις παλαιές πηγές, όπως διασώζει ο Πρωτ. Σάββας Μουλλωτού,  και ως εξής: Haios Constantinos, San Constantin, San Constantinos.

Εκκλησίες
Στο χωριό Άγιος Κωνσταντίνος, εκτός από την καινούρια μεγαλόπρεπη φερώνυμη εκκλησία, υπάρχει και μια παλαιά εκκλησία του 18ου αιώνα αφιερωμένη στον Άγιο Κωνσταντίνο. Επίσης, υπάρχουν το παρεκκλήσι  της Παναγίας της Ελεούσας καθώς και τα ερείπια του παρεκκλησίου του Αγίου Γεωργίου. Παλαιότερα, στο χωριό υπήρχαν και άλλες εκκλησίες, οι οποίες δυστυχώς σήμερα δεν σώζονται. Οι εκκλησίες αυτές ήταν του  Αποστόλου Λουκά, της Αγίας Ειρήνης, του Αγίου Νικολάου και του Αρχαγγέλου Μιχαήλ.  

Πήγες:
Γιώργου Καρούζη, Περιδιαβάζοντας την Κύπρο, Λεμεσός, Πόλη και Επαρχία, Λευκωσία 2001
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τ.1 
*Πρωτ. Σάββα Μουλλωτού, Ιερός Ναός Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, εκδ. Ιεράς Μητροπόλεως Λεμεσού, Μάιος 2008

Κοινοτικό Συμβούλιο Αγίου Κωνσταντίνου
Πανίκος Δ. Χριστοφίδη, «Άγιος Κωνσταντίνος Λεμεσού, Σύντομη ιστορική αναδρομή»